Jak rozwija się serce? Od cewy do czterech jam –
embriologia z perspektywy osteopaty
Serce rozwija się z mezodermy trzewnej już na przełomie 2. i 3. tygodnia życia zarodkowego. 🫀 Początkowo tworzy się para symetrycznych pasm komórek – tzw. pól sercotwórczych – które przekształcają się w cewy endokardialne. Pod wpływem fałdowania zarodka dochodzi do ich połączenia i powstania pojedynczej cewy sercowej. 🔗
embriologia z perspektywy osteopaty
Serce rozwija się z mezodermy trzewnej już na przełomie 2. i 3. tygodnia życia zarodkowego. 🫀 Początkowo tworzy się para symetrycznych pasm komórek – tzw. pól sercotwórczych – które przekształcają się w cewy endokardialne. Pod wpływem fałdowania zarodka dochodzi do ich połączenia i powstania pojedynczej cewy sercowej. 🔗
Cewa ta szybko rośnie i ulega charakterystycznemu skręceniu – loopingowi – który przebiega w stronę brzuszno- ogonową i prawą. To właśnie ten etap determinuje ułożenie przyszłych jam serca i relacje przestrzenne w obrębie śródpiersia. 🫀 Zaburzenia tego procesu mogą prowadzić do nieprawidłowości morfologicznych, ale
również – co istotne z punktu widzenia osteopaty – do subtelnych zmian napięciowych w obrębie tkanek
otaczających serce.
W ciągu czwartego i piątego tygodnia cewa dzieli się na pierwotne przedsionki i komory, a następnie dochodzi
do rozdzielenia dróg odpływowych i dopływowych. W tym czasie kształtuje się także osierdzie, a serce przyjmuje
swoje docelowe położenie w obrębie klatki piersiowej. 🙌
Od zarodka do dorosłego – ślady embriologii w śródpiersiu
Rozwój serca nie kończy się w życiu płodowym. Jego ukształtowanie ma trwałe konsekwencje dla organizacji
przestrzeni śródpiersia, układu trzewnego, przepony i napięć powięziowych. Ułożenie serca i jego zawieszenie w obrębie jamy klatki piersiowej determinują relacje anatomiczne nie tylko względem osierdzia i opłucnej, ale również względem przełyku, tchawicy, grasicy i łuku aorty. 🫀 W życiu zarodkowym serce „schodzi” z szyi do klatki piersiowej, co wymusza przemieszczanie się innych struktur – przede wszystkim nerwu błędnego i naczyń głównych. Te przemieszczenia zachodzą w obrębie tkanek, które z punktu widzenia osteopaty są podatne na utrwalenie wzorców napięcia.
W praktyce klinicznej obserwuje się, że u niektórych pacjentów:
➡️ ruchomość mostka jest ograniczona mimo prawidłowej ruchomości żeber,
➡️ rytm oddechowy jest spłycony, choć układ oddechowy nie wykazuje zaburzeń patologicznych,
➡️ obecne są objawy ze strony układu autonomicznego (uczucie duszności, przyspieszona akcja serca,
zawroty głowy), których źródła nie potwierdzają badania obrazowe.
Praca osteopatyczna z sercem – delikatność, regulacja,
kontakt
Osteopata nie pracuje bezpośrednio z mięśniem sercowym, ale może skutecznie wpływać na jego warunki
funkcjonowania. 👨⚕️ Przez śródpiersie, opłucną, przeponę, powięź i napięcia klatki piersiowej ma dostęp do układu, który – jeśli odzyska swobodę – często sam wraca do równowagi.
Terapia w tym obszarze wymaga wyczucia i zrozumienia kontekstu embriologicznego, ponieważ to, z czym
pracujemy w dorosłym ciele, jest efektem formowania się struktur w trzecim/czwartym tygodniu życia zarodkowego.
W pracy z pacjentem wykorzystuje się m.in.:
➡️ Techniki wpływające na ruchomość śródpiersia – przez mostek, górną część brzucha, opłucną, z uwzględnieniem pracy przeponowej.
➡️ Normalizację napięcia nerwu błędnego np. poprzez pracę na obszarze podpotylicznym, okolicy szyi i/lub śródpiersia,
➡️ Przywracanie mobilności układom współpracującym, czyli kręgosłupowi piersiowemu, mostkowi, żebrom, połączeniom przeponowo-osierdziowym.
➡️ Edukację pacjenta poprzez pomoc w zrozumieniu, że oddech, postawa, stres czy emocje mogą wpływać na napięcia otaczające serce i odwrotnie.
Celem osteopatii jest więc odtworzenie fizjologicznych relacji serca, które umożliwiają mu pracę bez ograniczeń
zarówno mechanicznych, jak i autonomicznych. 🔗
W wielu przypadkach efektem terapii nie jest tylko poprawa ruchomości tkanek, ale również:
➡️ wyrównanie rytmu zatokowego,
➡️ obniżenie napięcia emocjonalnego,
➡️ pogłębienie i uspokojenie oddechu.
Bibliografia
1. Buijtendijk M., Barnett P., JB van den Hoff M., Development of the human heart, Am J Med Genet C
Semin Med Genet. 2020, 184(1): 7–22.
2. Giles P., Hensel K., Pacchia C. i in., Suboccipital Decompression Enhances Heart Rate Variability Indices of
Cardiac Control in Healthy Subjects, J Altern Complement Med. 2013, 19(2): 92–96.
➡️ rytm oddechowy jest spłycony, choć układ oddechowy nie wykazuje zaburzeń patologicznych,
➡️ obecne są objawy ze strony układu autonomicznego (uczucie duszności, przyspieszona akcja serca,
zawroty głowy), których źródła nie potwierdzają badania obrazowe.
Praca osteopatyczna z sercem – delikatność, regulacja,
kontakt
Osteopata nie pracuje bezpośrednio z mięśniem sercowym, ale może skutecznie wpływać na jego warunki
funkcjonowania. 👨⚕️ Przez śródpiersie, opłucną, przeponę, powięź i napięcia klatki piersiowej ma dostęp do układu, który – jeśli odzyska swobodę – często sam wraca do równowagi.
Terapia w tym obszarze wymaga wyczucia i zrozumienia kontekstu embriologicznego, ponieważ to, z czym
pracujemy w dorosłym ciele, jest efektem formowania się struktur w trzecim/czwartym tygodniu życia zarodkowego.
W pracy z pacjentem wykorzystuje się m.in.:
➡️ Techniki wpływające na ruchomość śródpiersia – przez mostek, górną część brzucha, opłucną, z uwzględnieniem pracy przeponowej.
➡️ Normalizację napięcia nerwu błędnego np. poprzez pracę na obszarze podpotylicznym, okolicy szyi i/lub śródpiersia,
➡️ Przywracanie mobilności układom współpracującym, czyli kręgosłupowi piersiowemu, mostkowi, żebrom, połączeniom przeponowo-osierdziowym.
➡️ Edukację pacjenta poprzez pomoc w zrozumieniu, że oddech, postawa, stres czy emocje mogą wpływać na napięcia otaczające serce i odwrotnie.
Celem osteopatii jest więc odtworzenie fizjologicznych relacji serca, które umożliwiają mu pracę bez ograniczeń
zarówno mechanicznych, jak i autonomicznych. 🔗
W wielu przypadkach efektem terapii nie jest tylko poprawa ruchomości tkanek, ale również:
➡️ wyrównanie rytmu zatokowego,
➡️ obniżenie napięcia emocjonalnego,
➡️ pogłębienie i uspokojenie oddechu.
Bibliografia
1. Buijtendijk M., Barnett P., JB van den Hoff M., Development of the human heart, Am J Med Genet C
Semin Med Genet. 2020, 184(1): 7–22.
2. Giles P., Hensel K., Pacchia C. i in., Suboccipital Decompression Enhances Heart Rate Variability Indices of
Cardiac Control in Healthy Subjects, J Altern Complement Med. 2013, 19(2): 92–96.